CO₂ bemesting, moet dat echt?

Alle planten hebben kooldioxide (CO₂) nodig om in leven te blijven en te kunnen groeien. Dat geldt dus ook voor onze waterplanten.

CO₂ is, net als zuurstof (O₂), een gas. In onze ademhaling gebruiken wij, net als alle levende wezens, de zuurstof uit de lucht die we inademen en geven we CO₂ als ‘afvalstof’ af aan de lucht.
In het licht (dus ‘overdag’) nemen planten CO₂ op en gebruiken dat om suikers te maken. Als ‘afvalstof’ ontstaat daarbij zuurstof. Dit proces – de zogenaamde fotosynthese – vormt de basis voor al het leven op onze aarde.

Schematische weergave van de fotosynthese.

In de afbeelding hiernaast is schematisch weergegeven welke stoffen bij de fotosynthese nodig zijn. Een plant op het land neemt water op via de wortels en CO₂ vanuit de lucht via het blad.
In het blad vindt onder inbreng van energie uit licht de fotosynthese plaats, waarbij uit het water en de CO₂ suikers worden gevormd. Het restproduct zuurstof wordt daarbij weer aan de lucht afgegeven.

‘Gewone’ planten nemen CO₂ op vanuit de lucht. Waterplanten nemen de CO₂ op vanuit het water.
In natuurlijke wateren komt er constant CO₂ vrij uit de meestal dikke laag slib op de bodem. Daar ontstaat CO₂ in grote hoeveelheden door bacteriële afbraakprocessen. De sterke, gezonde planten in de natuur laten zien, dat er in een natuurlijk systeem, door dit soort processen, voldoende CO₂ in het water is opgelost voor een gezonde plantengroei.

Aquariumwater bevat bijna altijd te weinig CO₂ voor een gezonde plantengroei. De in het water opgeloste hoeveelheden zuurstof en CO₂ staan in evenwicht met de concentraties van zuurstof en CO₂ in de lucht boven (en in) het water’
Een hoger CO₂ gehalte in het water kan dus worden bereikt wanneer er voortdurend ‘lucht’ met een hoog gehalte aan CO₂ in het water wordt gebracht.

In de natuur gebeurt dit dus ondermeer door de continue bacteriële afbraak van slib en daarnaast door de ademhaling van dieren die in het water leven.
In het aquarium ontbreekt de natuurlijke CO₂-voorziening door microbiële afbraak in het slib. En de in het aquarium geproduceerde CO₂ (door bv de ademhaling van de vissen) is te weinig om een gezond rijk plantenleven mogelijk te maken.
Als we in het aquariumwater CO₂ concentraties willen bereiken, waarbij een weelderige plantengroei mogelijk is, dan zullen we het gehalte aan opgeloste CO₂ op een andere manier moeten verhogen.

Er is tegenwoordig goede apparatuur waarmee we het CO₂ gehalte in het tropisch zoetwater aquarium op een gezonde wijze kunnen aansturen.
Er zijn systemen met zogenaamde ‘bio-CO₂’ , waarbij het CO₂ ter plekke wordt aangemaakt door vergisting. Dit is het meest eenvoudige en goedkoopste systeem, geschikt voor kleinere aquaria en handig om de CO2 bemesting eerst uit te proberen. Als het u goed bevalt kunt u overstappen op duurdere meer geavanceerde technieken, die gebruik maken van cilinders (flessen) met samengeperst CO₂ gas.
 

Andere voordelen van CO₂ bemesting

Toediening van extra CO₂ aan het aquariumwater wordt CO₂ bemesting genoemd, maar eigenlijk doen we veel meer dan alleen het bemesten van de planten. Want voldoende CO₂ in het water heeft meer voordelen.

Het CO₂ gehalte in het water speelt ook een belangrijke rol bij de handhaving van een gezonde (enigszins zure) zuurgraad (pH). Dit beschermt de vissen tegen grote schommelingen in de zuurgraad van het water. Tevens voorkomt een enigszins zure pH de vorming van het, voor vissen en ander waterleven, zeer giftige ammoniak.
Tot slot is het zo dat een goede plantengroei in het aquarium gelijktijdig zorgt voor minder algengroei. Doordat de hogere planten de voedingsstoffen verbruiken blijft er minder over voor algen. 

Er bestaat een direct verband tussen het CO₂ gehalte, de carbonaat hardheid (KH) en de zuurgraad (pH) van het water. Dit maakt het mogelijk om het CO₂ gehalte van het water op een relatief eenvoudige manier te bepalen en constant te houden.
Dit kan op een geavanceerde manier, d.m.v. continue meting van de pH waarde. Op deze manier is de CO₂ toevoer zeer nauwkeurig, continue en automatisch te regelen. Voor de meeste aquaria is een dergelijke nauwkeurigheid niet nodig en kan men volstaan met een eenvoudig testflesje/buisje met indicatorvloeistof. Door de kleur van de testvloeistof is te zien dat er voldoende CO₂ aan het aquariumwater wordt toegevoegd.
 

Het optimale CO₂ gehalte?

Maar, wat is nu een gezond CO₂ gehalte voor het tropische aquarium? In het verleden is wel gesteld dat een CO₂ gehalte van 5 – 10 mg CO₂/liter water de beste concentratie zou zijn, omdat waarden boven de 10 mg/liter schadelijk zouden zijn voor de vissen.
Dit kan waar zijn voor vissen uit de gematigde en koudere zones, voor tropische vissen ligt dit echter duidelijk anders. En ook de meeste tropische waterplanten blijken pas bij hogere CO₂ gehaltes een duidelijk betere groei te laten zien.

Voor een tropisch aquarium is een CO₂ gehalte van 20 – 30 mg/liter nodig voor een optimale plantengroei bij een gezond visbestand. Dit geldt echter alleen voor beplante tropische aquaria, waarbij een licht zure pH (pH 6 tot 7) de standaard is (type gematigde zwart water biotopen).

Nog een paar aanvullende opmerkingen in dit verband:

--  Als we kiezen voor een fraai beplant tropisch aquarium met CO₂ bemesting, dan is beluchting van het aquarium natuurlijk uit de boze. Door beluchting zouden we de ingebrachte kostbare CO₂ weer uit het water verdrijven,

--  CO₂ is zwaarder dan lucht. Zorg daarom wel voor ventilatie boven het aquarium, vooral als u labyrintvissen in het aquarium houdt,

--  ’s nachts bij voorkeur de CO₂ voorziening uitzetten. Dit kan bereikt worden door de voorziening b.v. te schakelen met dezelfde tijdklok die u gebruikt voor de verlichting. Planten gebruiken ’s nachts (in het donker!) geen CO₂, maar wel zuurstof. Ook planten hebben namelijk zuurstof nodig voor de ademhaling. Overdag (in het licht) is de zuurstofproductie door de planten veel groter dan de zuurstofconsumptie.

terug naar boven
 

AquariumTips.nl is een initiatief van AquariumPlus

Copyright 2013: AquariumPlus